Pulsoksymetry to drobny sprzęt medyczny służący do pomiaru saturacji (wysycenia krwi tlenem) oraz pulsu. Jak działają pulsoksymetry? Kiedy się je stosuje? Pulsoksymetr napalcowy – co wpływa na prawidłowy pomiar? Pulsoksymetry przenośne czy stacjonarne, jak wybrać pulsoksymetr dla wcześniaków, niemowląt i dzieci? Podpowiadamy.
Co to jest pulsoksymetr i jak działa?
Pulsoksymetr to jedno z podstawowych urządzeń medycznych do badania i monitorowania parametrów życiowych pacjenta. To drobny sprzęt medyczny wykorzystywany powszechnie w klinikach, szpitalach, w ratownictwie, we wszelkich ośrodkach zdrowia (także przez lekarzy pierwszego kontaktu). Pulsoksymetr to urządzenie elektroniczne, które pozwala na nieinwazyjny przezskórny pomiar wysycenia krwi tlenem, czyli pomiar tzw. saturacji. Pulsoksymetry służą także do rejestracji częstotliwości pracy serca, czyli pulsu.
Zasada działania pulsoksymetru polega na tym, że urządzenie to mierzy pochłaniane przez czerwone krwinki promieniowanie o dwóch długościach fali: podczerwone i czerwone. Urządzenie to wykorzystuje metodę spektrofotometrii transmisyjnej i mierzy różnice we właściwościach optycznych utlenowanej i nieutlenowanej hemoglobiny. Na tej podstawie pulsoksymetr oblicza parametr określany jako SpO2, czyli stopień nasycenia hemoglobiny tlenem, podawany w procentach. Co ważne, nowoczesne pulsoksymetry działają w taki sposób, że na wartości pomiarów nie mają wpływu czynniki zmienne u każdego badanego, jak np.: grubość tkanki pacjenta, blizny, zmiany anatomiczne, a nawet lakier na paznokciach.
Co to jest pulsoksymetria?
Pulsoksymetria do nieinwazyjna, prosta i skuteczna metoda spektrofotometrycznego pomiaru wysycenia krwi tlenem. Tak samo nazywane jest badanie polegające na pomiarze saturacji i częstotliwości pracy serca z wykorzystaniem pulsoksymetrów. Pulsoksymetry, oprócz zastosowania w medycynie do monitorowania parametrów życiowych pacjenta, coraz częściej są wykorzystywane także w medycynie sportowej. Coraz częściej także stosuje się także pulsoksymetry dla alpinistów.
Wskazania do pulsoksymetrii to przede wszystkim wszystkie stany, w których występuje podejrzenie lub widoczne objawy niewydolności oddechowej i niedotlenienia organizmu. Pulsoksymetry to także ważne elementy stałego wyposażenia szpitala i bloku operacyjnego, ponieważ służą do monitorowania stanu pacjenta podczas znieczulenia ogólnego i tuż po jego zakończeniu, w każdym przypadku stanu ciężkiego pacjenta z różnych przyczyn oraz w czasie stosowania tlenoterapii.
Z czego składa się pulsoksymetr?
Zwykle to urządzenie medyczne składające się z jednostki centralnej oraz czujnika. Urządzenia dzielimy na pulsoksymetry przenośne (mobilne, zasilane bateryjnie) lub stacjonarne. Napalcowy czujnik pulsoksymetru (zakłada się go na palec u ręki) – to najczęściej wykorzystywane modele pulsoksymetrów. Na rynku dostępne są także pulsoksymetry z czujnikiem zakładanym na palec u nogi lub płatek ucha lub pulsoksymetry pediatryczne – przeznaczone do stosowania na stopie lub nadgarstku u niemowlęcia. Czujniki stosowane do wykonywania pomiarów, w zależności od specyfiki urządzenia, są jednorazowe lub wielokrotnego użytku. Sam pomiar pulsoksymetrem jest bardzo prosty – wystarczy włożyć czubek palca lub przypiąć czujnik urządzenia do płatka ucha i wynik dostępny jest po kilku sekundach.
Wyspecjalizowane placówki zwykle są wyposażone w pulsoksymetry dla dzieci i dla dorosłych, jednak do zastosowań ogólnych często wykorzystuje się pulsoksymetr uniwersalny, pozwalający na pomiary saturacji niezależnie od wieku pacjenta.
Do czego służy pulsoksymetr? Kiedy się go stosuje?
Pulsoksymetr służy przede wszystkim do oznaczania poziomu wysycenia krwi (hemoglobiny) tlenem, pozwala na zbadanie poziomu niedotlenienia organizmu, które jest niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka. Urządzenia te mierzą także wartość pulsu.
Kiedy dochodzi zmian saturacji krwi? U zdrowych osób norma wysycenia krwi tlenem wynosi od 95 do 98%. Mniejsze wartości mają związek z niewydolnością oddechową, do obniżenia nasycenia hemoglobiny tlenem może dojść także podczas różnych infekcji dróg oddechowych. Wyższe wartości saturacji od tych wytyczonych przez normę zdarzają się w przypadku stosowania tlenoterapii.
Sprawdź ofertę pulsoksymetrów>>
Pulsoksymetr dla dzieci, niemowląt i wcześniaków – jak wybrać?
Dla tej wyjątkowej grupy małych pacjentów są przeznaczone specjalne modele pulsoksymetrów pediatrycznych. Pulsoksymetr dla wcześniaków i niemowląt wyposażony jest w specjalny czujnik SpO2 z opaską o specjalnym typie, w rozmiarze pozwalającym na pomiar u wcześniaków nawet z bardzo niską masą urodzeniową. Dla nich przeznaczone są pulsoksymetry dla wcześniaków z opaską na rzep, a dla starszych pacjentów (ok. 8-10 lat) dedykowane są pulsoksymetry pediatryczne na palec.
Pulsoksymetry dla niemowląt i dzieci mają zastosowanie na oddziałach neonatologicznych, na oddziałach ratowniczych (SOR), w przychodniach, ratownictwie medycznym, w hospicjach, a także w opiece domowej. Zwróćmy uwagę, czy pulsoksymetr dla dzieci pozwala na nocne monitorowanie saturacji i pulsu, czyli czy jest wyposażony w alarmy rozłączenia czujnika oraz ustawienia granicznych wartości mierzonych parametrów życiowych. Szczególnie w ratownictwie medycznym warto zwrócić uwagę, czy pulsoksymetr dla noworodka i dzieci ma możliwość pracy w transporcie (czy ma zasilanie bateryjne i na jak długo ono wystarcza). Niektóre pulsoksymetry dla dzieci i niemowląt mogą być także wyposażone w moduł pomiaru temperatury ciała, co jest ważne szczególnie u wcześniaków i małych dzieci.
Pulsoksymetr na palec – co może mieć wpływ na prawidłowy pomiar?
Istnieje szereg czynników mających wpływ na wynik mierzenia wysycenia krwi tlenem. Co może zaburzać pomiar saturacji? Oto najważniejsze przyczyny:
- Właściwe założenie urządzenia – zakłada się pulsoksymetr na palec wskazujący (gdy używany jest pulsoksymetr napalcowy), powinien znajdować się na środku końcówki palca, zamocowany tak, by nie spadał, tylko stabilnie „trzymał” palec.
- Temperatura – pomiar w chłodnym pomieszczeniu lub zmarznięte ręce (np. zaraz po przyjściu z zewnątrz). Saturację i puls należy mierzyć w temperaturze pokojowej, a ręce należy wcześniej ogrzać.
- Światło – podczas pomiarów znaczenie ma także otaczające pacjenta światło: obecność światła fluorescencyjnego podnosi wartość pomiarów, zaś światło podczerwone obniża procent saturacji.
- Przygotowanie do pomiarów – palec powinien być odsłonięty i osuszony. Bandaże, opatrunki czy plastry należy zdjąć. W niektórych modelach ciemny lakier na paznokciach, długie paznokcie i tipsy mogą zaburzać wyniki pomiarów.
- Choroby paznokci – zmiany chorobowe na paznokciach (np. grzybica paznokci) mogą zaburzać pomiary, dlatego należy mierzyć saturację na palcach wolnych od zmian chorobowych lub w inny sposób, np. na płatku ucha.
- Specjalne czujniki – nie u wszystkich osób można dokonać pomiarów tym samym czujnikiem. Do częstych wyjątków można zaliczyć osoby wyjątkowo szczupłe lub otyłe, a także dzieci (tu zaleca się stosowanie specjalnych urządzeń i czujników, takich jak pulsoksymetry pediatryczne, pulsoksymetr dla niemowląt).
- Anomalie anatomiczne i fizjologiczne – w tym m.in.: niska perfuzja tkankowa, drżenie mięśniowe, zmiany anatomiczne w obrębie dłoni, nieprawidłowości przepływu krwi obwodowej.
