Kardiotokografia (KTG) to jedno z najważniejszych badań wykonywanych w czasie ciąży. Pozwala kontrolować tak istotny parametr życiowy, jakim jest tętno płodu. Obrazuje też czynność skurczową mięśnia macicy. Jest niezastąpiona tuż przed porodem i w jego trakcie. Należy pamiętać o niej także wcześniej i wykonywać z częstością zaleconą przez lekarza.
Wskazania do wykonania KTG
Kardiotokografia jest zalecana u każdej kobiety będącej w trzecim trymestrze ciąży. Jest bardzo ważna w momencie porodu, a także wtedy, gdy minie jego termin. Może być konieczna wcześniej, jeżeli wystąpią niepokojące objawy. Należą do nich:
- niewyczuwalne lub zmniejszone ruchy płodu
- krwawienie z pochwy
- ból brzucha
- podejrzenie zatrucia ciążowego
- nadciśnienie tętnicze u matki
- ciąża przenoszona, po 40 tygodniu
- spowolnienie wrastania płodu
- wykrycie wad serca u rozwijającego się płodu
Każde niepokojące pogorszenie samopoczucia powinno być pilnie skonsultowane z ginekologiem.
Na czym polega i jak wygląda badanie KTG?
Badanie najlepiej wykonać w wygodnej pozycji. Zazwyczaj jest to leżenie na lewym boku, gdyż w takim ułożeniu nie ma ucisku żyły głównej dolnej. Do brzucha kobiety mocuje się specjalnym pasem dwie głowice, po wcześniejszym nałożeniu w te miejsca żelu. Są one specjalnymi czujnikami, podłączonymi do aparatu o nazwie kardiotokograf. Każda z nich jest odpowiedzialna za inny pomiar:
- Kardiografia – monitorowanie czynności serca płodu
- Tokografia – zapis czynności macicy
Sprzęt odbiera sygnały z każdej głowicy i przekazuje na ekran monitora. Dodatkowo ciężarna ma dostęp do przycisku, którego używa w momencie, gdy pojawiają się ruchy płodu. Zapis ktg trwa 30 minut. Następnie drukowany jest wynik. Powinien być on zinterpretowany przez lekarza.
W czasie porodu do badania można wykorzystać też specjalny wewnętrzny cewnik, który wprowadza się do macicy. Konieczne jest do tego rozwarcie na przynajmniej 1 cm i pęknięcie błon płodowych.
Do badania nie jest konieczne specjalne przygotowanie. Nie trzeba być na czczo, można zjeść lekki posiłek.
Gdzie można wykonać KTG?
Kardiotokografy są dostępne w wielu miejscach sprawujących opiekę nad kobietami w ciąży. Są to:
- przychodnie, w których przyjmuje ginekolog
- niektóre prywatne gabinety ginekologiczne
- szkoły rodzenia
- gabinety położnej
- oddziały ginekologiczno-położnicze i patologii ciąży
Niezależnie od miejsca wykonania badania, opis należy skserować i dołączyć do całej dokumentacji ciążowej. Wszystkie wyniki warto mieć zebrane razem i nosić ze sobą podobnie jak kartę ciąży.
KTG – interpretacja wyników
Prawidłowe tętno płodu powinno wynosić 110 – 150 uderzeń serca w ciągu minuty. Jeżeli częstość akcji serca dziecka jest niższa niż 110 uderzeń na minutę, stwierdza się bradykardię. Jej przyczyną może być:
- niedociśnienie u matki
- zbyt niski poziom glukozy we krwi
- niewydolność łożyska
- owinięcie szyi płodu pępowiną
- nadmierna czynność skurczowa macicy
- sen płodu (przy krótkotrwałych obniżeniach tętna)
Puls powyżej 150 uderzeń na minutę to tachykardia. Takie przyspieszenie akcji serca dziecka może być spowodowane:
- stresem matki
- niedotlenieniem płodu
- zakażeniem wewnątrzmacicznym
- występującą infekcją u matki
- gorączką
- anemią
Dodatkowo można też stwierdzić krótkotrwałe wahania pulsu płodu, nazywane oscylacjami. Ich liczba może się wahać w granicach 5 – 25 w ciągu minuty. Należą do nich:
- akceleracje – chwilowe przyspieszenia tętna, np. w czasie ruchów płodu, trwają zazwyczaj do 15 sekund
- deceleracje wczesne – krótkotrwałe zwolnienia pulsu dziecka w początkowej fazie skurczowej macicy
- deceleracje późne – zwolnienia akcji serca płodu, które występują z opóźnieniem w porównaniu do skurczów macicy
Jeżeli w czasie 30 minut badania pojawią się 2 akceleracje, wynik uważa się za prawidłowy. Określa się go również jako reaktywny. Brak akceleracji to wynik niereaktywny. W jego przypadku, jak również przy zapisie wątpliwym zaleca się test oksytocynowy.
KTG – test stresowy z oksytocyną
Kardiotokograf może być wykorzystany również w teście stresowym, z wykorzystaniem oksytocyny. Służy on do sprawdzenia, czy łożysko jest wydolne. Pozwala także sprawdzić, jak będzie ono działało podczas porodu. Pokazuje również, jak puls dziecka zareaguje w czasie akcji porodowej. Do badania podawana jest ciężarnej oksytocyna. Wywołuje ona kurczenie się macicy. Równocześnie do płodu dopływa mniej krwi.
Przebieg testu stresowego wygląda podobnie do standardowego KTG. Przyszła matka w jego trakcie przebywa w pozycji leżącej przez 2 godziny. W tym czasie prowadzony jest zapis kardiotokograficzny.
Wynik prawidłowy (negatywny) to taki, który nie wykazuje deceleracji późnych. Jeżeli one wystąpią, wynik uznawany jest za nieprawidłowy. Może on wskazywać na niedotlenienie płodu.
Test stresowy wykonywany jest w szpitalach, by zapewnić całkowicie bezpieczne warunki.
Jak często należy powtarzać kardiotokografię?
Jeżeli wszystko przebiega prawidłowo, pierwsze badanie KTG wykonywane jest zwykle w trzecim trymestrze ciąży. Czasem jest zalecane przez lekarzy już w 23 tygodniu. Następnie jest ono powtarzane tak często, jak zaleci ginekolog. Gdy minie planowany termin porodu należy sprawdzać tętno płodu i skurcze macicy co 2-3 dni. W przypadku złego samopoczucia może pojawić się nagła potrzeba zrobienia dodatkowego KTG. U przyszłych mam z nadciśnieniem, cukrzycą i chorobami nerek badanie wykonuje się regularnie od 36 tygodnia ciąży. Zaleca się powtarzanie go co tydzień. Następnie u każdej kobiety jest wykonywane podczas porodu.
Dlaczego monitorowanie pulsu płodu jest tak ważne?
Kontrolowanie tętna mającego się urodzić dziecka jest bardzo istotne. Pozwala szybko wykryć sytuacje zagrożenia. Dzięki wczesnemu ich rozpoznaniu i natychmiastowej pomocy można uratować życie noworodka.
