Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie krwi?

Regularne badania ciśnienia pozwalają szybko wychwycić jego wahania. Ważne jest jednak, aby pomiary były wykonywane prawidłowo. W jaki sposób używać ciśnieniomierza, aby uzyskać wiarygodny wynik? Podpowiadamy w dalszej części artykułu.

Rodzaje ciśnieniomierzy — sposoby prawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego

Sprzęt medyczny do pomiaru ciśnienia może mieć różną formę. Najczęściej korzysta się z ciśnieniomierzy elektronicznych. Lekarze w swoich gabinetach natomiast używają zwykle ciśnieniomierzy zegarowych na manometr. Wśród urządzeń automatycznych wyróżnia się:

• naramienne
• nadgarstkowe.

W zależności od rodzaju aparatu do badania ciśnienia krwi sposób pomiaru może być nieco inny. Warto więc zapoznać się ze wskazówkami dotyczącymi korzystania z wybranego typu ciśnieniomierza. Zalecane jest także przestrzeganie kilku podstawowych zasad, dzięki którym uzyskany wynik będzie miarodajny.

Jak prawidłowo przygotować się do samodzielnego pomiaru ciśnienia?

11 najważniejszych zasad, których należy przestrzegać, aby prawidłowo zmierzyć ciśnienie:

• Bezpośrednio przed sprawdzaniem ciśnienia należy unikać wysiłku fizycznego. Warto pamiętać, aby pomiar wykonać po minimum 10 minutach odpoczynku w pozycji siedzącej.
• Warto mierzyć ciśnienie z opróżnionym pęcherzem, gdyż pełny może spowodować podniesienie wyniku.
• Podczas dokonywania pomiaru ciśnienia nie należy pochylać się w kierunku stołu.
• Ręka, na której znajduje się mankiet ciśnieniomierza, powinna znajdować się na wysokości serca. Najlepiej oprzeć ją na stole lub na naramienniku fotela, aby była podparta od łokcia aż po dłoń.
• Plecy należy wygodnie oprzeć o oparcie krzesła lub fotela. Brak podparcia pleców w czasie pomiaru może spowodować wzrost poziomu ciśnienia.
• Ważny jest też odpowiedni rozmiar mankietu, dopasowany do obwodu ramienia. Należy także zwrócić uwagę, czy podwinięty rękaw koszuli nie tworzy dodatkowej opaski uciskowej. Mogłoby to niekorzystnie wpłynąć na otrzymany wynik.
• W czasie pomiaru należy powstrzymać się od rozmowy.
• Ciśnienie należy zawsze mierzyć o tych samych porach. Warto wybrać sobie określoną godzinę rano i wieczorem i starać się jej trzymać w kolejnych dniach. Zmienność godzinowa może wprowadzić w błąd, gdyż zwykle im późniejsza pora, tym wyższe ciśnienie.
• Niemiarodajne mogą być też wyniki uzyskane bezpośrednio po jedzeniu. Warto więc odczekać z pomiarem około godziny od ostatniego posiłku.
• Przed zmierzeniem ciśnienia krwi unikać picia kawy, alkoholu i palenia papierosów.
• Badanie należy wykonywać zawsze na tej samej ręce (najlepiej na lewej).

Ciśnieniomierz nadgarstkowy i naramienny — sposób pomiaru ciśnienia krwi

Ciśnieniomierze elektroniczne są bardzo łatwe w obsłudze. Aby sprawdzić ciśnienie, należy:

1. Nałożyć mankiet na ramię ok. 2-3 cm powyżej zgięcia łokcia. Miejsce prawidłowego założenia rękawa czasem jest zaznaczone strzałką. Pokazuje ona, gdzie ma znajdować się przewód wychodzący, który prowadzi do aparatu.
2. Zapiąć rękaw, a następnie wcisnąć przycisk z napisem START. W tym czasie rozpocznie się pompowanie powietrza do mankietu. Następnie będzie ono uchodzić, a po kilku sekundach na wyświetlaczu pojawi się wynik. 
3. Odczytać wynik. Zazwyczaj są to 2 lub 3 wartości w zależności od typu urządzenia. Pierwsza cyfra to ciśnienie skurczowe (odpowiada sile skurczu mięśnia sercowego), druga — rozkurczowe. Trzecia wartość to puls. W zależności od stopnia zaawansowania, aparat może pokazywać także m.in. arytmię na różne sposoby. Część urządzeń ma również funkcję głosową, która jest przydatna dla osób słabosłyszących. Takie ciśnieniomierze przedstawiają uzyskany wynik, odczytując go na głos. Istnieją także urządzenia, które pokazują wartość ciśnienia w kolorach. Dzięki temu łatwiej rozpoznać, czy wynik są prawidłowy, podwyższony lub obniżony. 
4. Po odczytaniu wyniku należy odnieść go do ogólnie przyjętych norm.

Ciśnieniomierz nadgarstkowy działa podobnie do naramiennego, lecz zamiast na ramieniu rękaw zakłada się na nadgarstku. Powinien znaleźć się ok. 1,5 cm nad stawem nadgarstkowym. Należy także pamiętać, aby dłoń była skierowana do góry w czasie pomiaru.

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi ciśnieniomierzem zegarowym?

Aby prawidłowo korzystać z aparatu zegarowego na manometr potrzeba więcej wprawy. Jednak uzyskane za jego pomocą wyniki są zwykle bardzo dokładne. Z tego powodu są to najczęściej wybierane ciśnieniomierze do gabinetów lekarskich.

W celu prawidłowego pomiaru ciśnienia krwi należy:

1. Założyć mankiet na ramię około 2-3 cm powyżej poziomu zgięcia łokcia.
2. Dokręcić śrubę przy znajdującej się na końcu przewodu gruszce.
3. Wygodnie umieścić zegar podpięty przewodem do rękawa, aby było widać podziałkę i ruch wskazówki.
4. Założyć słuchawki stetoskopu będącego w zestawie do uszu a jego przeciwległą część pod mankiet. Powinna ona znaleźć się w okolicy tętnicy ramiennej, która przebiega powyżej zgięcia stawu łokciowego.
5. Za pomocą gruszki pompować powietrze do mankietu. 
6. Po napompowaniu zwolnić śrubę znajdującą się obok gruszki. Należy czynić do stopniowo, aby powietrze delikatnie uchodziło z mankietu.
7. Słuchać bicia serca i obserwować poruszanie się wskazówki. Trzeba zapamiętać, jaką cyfrę pokazała wskaźnik na zegarze w momencie, gdy zaczęło być słyszalne tętno w słuchawkach. Wartość, która w tym czasie pojawi się na zegarze, jest poziomem ciśnienia skurczowego. Cyfra, przy której przestanie być słyszalny puls w słuchawkach, jest uznawana za ciśnienie rozkurczowe. 

Ważne jest, aby spuszczać powietrze z mankietu powoli. Gdy zrobi się to zbyt szybko, trudno będzie usłyszeć dokładnie wartości ciśnienia tętniczego krwi. Jeżeli puls w słuchawkach jest słabo słyszalny, może to świadczyć o złym umieszczeniu końcówki stetoskopu pod mankietem. W tej sytuacji warto ją przesunąć w prawidłowe położenie i sprawdzić ciśnienie ponownie. 

Jaki wynik pojawiający się na ekranie świadczy o nadciśnieniu tętniczym?

Prawidłowe ciśnienie to wartości do 139/89 mm Hg. Za optymalne uznaje się 120/80 mm Hg. Nadciśnienie rozpoznawane jest powyżej 140/90 mmHg. Poniżej 90/60 mmHg to hipotonia, czyli niedociśnienie. W przypadkach nieprawidłowości, jak i przy wahaniach ciśnienia trzeba skonsultować się z lekarzem.

Więcej można przeczytać w naszym artykule: Jakie ciśnienie jest niebezpieczne?

Kiedy należy zmierzyć ciśnienie?

Ciśnienie najlepiej sprawdzać 2 razy dziennie, rano i wieczorem. Zawsze trzeba zmierzyć też ciśnienie doraźnie w razie złego samopoczucia. Jest to ważne w czasie leczenia nadciśnienia tętniczego, ponieważ pozwala ocenić skuteczność stosowanych leków. Tak częste pomiary w zupełności nie są szkodliwe. Ich wyniki należy zapisywać w dzienniczku. Może być to zwykły zeszyt lub notes. Dostępne są jednak także specjalne dzienniczki ciśnienia. Mają one rubryki na ciśnienie skurczowe (SBP – systolic blood pressure), rozkurczowe oraz puls. Notuje się w nich także datę oraz godzinę pomiaru. Taki dzienniczek warto zabrać ze sobą na wizytę kontrolną do kardiologa. Zapiski te będą pomocne zwłaszcza w przypadku pacjentów z syndromem białego fartucha. U tych osób lekarz może w szczególności chcieć sprawdzić, jakie chory ma ciśnienie w domu. Przed konsultacją można zaznaczyć kolorem te wartości, które były wyższe. Warto także podkreślić te dni, w których samopoczucie było gorsze. Pomoże to w monitorowaniu wyników i pozwoli zdecydować o ewentualnej modyfikacji leczenia.

Zapoznanie się ze wskazówkami dotyczącymi pomiaru ciśnienia wpłynie korzystnie na kontrolowanie stanu zdrowia. Warto więc postępować zgodnie z zaleceniami, aby uzyskiwać dokładne wyniki.