Respirator jest sprzętem niezbędnym w szpitalach oraz w klinikach. Szczególnie często jest stosowany na oddziałach intensywnej opieki medycznej. W czasie pandemii covid-19 respiratory są także ważnym wyposażeniem covidowych oddziałów zakaźnych. Wykorzystywane są też podczas transportu chorego w karetkach pogotowia. W przypadku wskazań lekarskich ich specjalne odmiany mogą być również używane w warunkach domowych.
Co to jest respirator?
Respirator to urządzenie, które wspomaga lub zastępuję proces oddychania u pacjentów z niewydolnością oddechową. Przejmuje on funkcje mięśni oddechowych i zapewnia odpowiednią wymianę gazową. Utrzymuje funkcję oddychania nawet u osób z zaburzeniami przytomności. Wykorzystywany jest także u wcześniaków, jeżeli nie potrafią jeszcze samodzielnie oddychać.
Respiratory stosuje się zarówno u noworodków i niemowląt, jak i u osób dorosłych. Część z tych urządzeń jest uniwersalnych, dla wszystkich pacjentów. Do wyboru jednak jest tryb ich pracy. Dobiera się go w zależności od wieku i stanu pacjenta.
Respirator – rodzaje
Wśród typów respiratorów wyróżnia się:
- respiratory stacjonarne
Respiratory stacjonarne występują w wielu wariantach. W zależności od modelu i producenta, charakteryzują się różnymi dodatkowymi funkcjami. Wykorzystywane są na oddziałach szpitalnych.
- respiratory karetkowe/transportowe
Respiratory karetkowe są wyjątkowo odporne na wstrząsy. Są lekkie i mają mniejsze wymiary od urządzeń stacjonarnych. Działają także w trudnych warunkach atmosferycznych. Są one zabezpieczone przed działaniem wody oraz mrozu. Dzięki temu bardzo dobrze sprawdzają się w ratownictwie medycznym. Są w stanie wspomagać oddychanie pacjenta już w trakcie jego transportu do szpitala karetką lub helikopterem ratunkowym.
- specjalne respiratory noworodkowe
Specjalnie z myślą o wcześniakach zostały przygotowane respiratory noworodkowe. Są one wyposażone w tryby pracy odpowiednie dla wentylacji tych najmłodszych pacjentów. Pasują również do większości typów inkubatorów. Razem z inną aparaturą medyczną stanowią ważne wyposażenie oddziałów patologii i intensywnej terapii noworodka.
Respirator – jak działa?
Respiratory umożliwiają oddychanie dzięki odpowiedniej technice wtłaczania powietrza do płuc. W zależności od potrzeb, mogą wspomagać pracę układu oddechowego lub ją zastępować.
Respirator do oddychania – parametry
Przed podłączeniem pacjenta do respiratora dobiera się indywidualnie dla niego parametry pracy urządzenia. Należą do nich:
- częstotliwość oddechów
- ilość powietrza dostarczanego do płuc podczas wdechu
- czas trwania wdechu
- szczytowe ciśnienie wdechowe
- stężenie tlenu w powietrzu dostarczanym do płuc
W zależności od modelu respiratora, może być do ustawienia również wiele innych parametrów specjalistycznych. Ich odpowiedni dobór jest bardzo istotny, gdyż pozwala zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych respiratoroterapii.
Działanie respiratora a kontrola parametrów oddechowych
Respirator dodatkowo kontroluje tętno, saturację i inne mierniki związane z układem oddechowym. Ich wartości są pokazywane na wyświetlaczu urządzenia. W zależności od modelu respirator może mieć różną pamięć zapisanych pomiarów. Nowoczesne respiratory są również wyposażone w alarmy. Informują one np. o bezdechu.
Jak działa respirator po ustawieniu parametrów?
Działanie respiratora odbywa się na zasadzie wykonania szeregu następujących po sobie czynności:
- zassanie powietrza do urządzenia
- dodatkowe natlenowanie pobranego z otoczenia powietrza
- nawilżenie powietrza pobranego do urządzenia
- ogrzanie zassanego powietrza
- zasilenie pobranego powietrza ciśnieniem
- przefiltrowanie powietrza z bakterii oraz wirusów
- wprowadzenie oczyszczonego powietrza do płuc pacjenta
- odebranie wydychanego powietrza z dwutlenkiem węgla
Sprawdź naszą ofertę Respiratorów rekondycjonowanych!
Respirator – tryby pracy
W respiratorach możliwe są do ustawienia różne tryby pracy. Do najczęściej wykorzystywanych należą:
- CMV – wentylacja ciągła
W trybie CMV każdy oddech wykonuje za pacjenta respirator. Pacjent ma możliwość wzięcia także dodatkowych wdechów. Muszą mieć one parametry wskazane przez respirator.
- AMV – wentylacja wspierana
Wentylacja AMV oparta jest na wytwarzanym dodatnim ciśnieniu oddechowym.
- IMV – wentylacja przerywana
Tryb IMV stosowany jest zwykle u wcześniaków i noworodków. Część oddechów jest wytwarzanych przez respirator. Pomiędzy mechanicznym działaniem respiratora noworodek może również samodzielnie oddychać. Należy jednak zwrócić uwagę, aby nie doszło do konfliktu oddychania własnego z oddechami wykonywanymi przez respirator.
Ze względu na sposób sterowania pracą respiratory dzielimy na:
- sterowane ciśnieniem
- sterowane objętością
Respirator – rodzaje wentylacji
Za pomocą respiratora mogą być prowadzone dwa rodzaje wentylacji:
- wentylacja inwazyjna
Wentylacja inwazyjna prowadzona jest na oddziałach szpitalnych oraz w klinikach. Zachodzi ona dzięki wprowadzeniu specjalnej rurki do tchawicy lub gardła. Do niej podłącza się przewód respiratora. W ten sposób powietrze wprowadzane jest do płuc i zachodzi odpowiednia wymiana gazowa. W większości przypadków jest to możliwe poprzez rurkę tracheotomijną założoną w czasie intubacji.
O intubacji można więcej przeczytać w naszym artykule: Czym jest i do czego służy laryngoskop?
- wentylacja nieinwazyjna – natlenowanie płuc z wykorzystaniem maski
Wentylacja nieinwazyjna w szczególnych przypadkach może mieć miejsce także w warunkach domowych. Zawsze powinna być prowadzona ściśle według zaleceń lekarskich.
Respirator w zastosowaniu u dzieci i dorosłych
Przed podłączeniem chorego do respiratora ustawiany jest odpowiedni tryb jego pracy. Zawsze jest on dobierany przez lekarza do indywidualnych potrzeb pacjenta. W zależności od wieku różnią się m.in. takie parametry jak:
- objętość oddechowa
- u noworodków wynosi ona 4-5 ml/kg masy ciała
- u starszych dzieci i osób dorosłych powinna być na poziomie 5-7 ml/ kg masy ciała
- częstotliwość oddechów
- wentylacja minutowa (objętość oddechowa pomnożona przez częstotliwość oddechów)
Kiedy stosuje się respirator?
Respirator jest stosowany u osób, które nie mogą samodzielnie oddychać. Znajduje zastosowanie w różnych jednostkach chorobowych:
- niewydolność oddechowa w przebiegu chorób układu oddechowego lub nerwowego
- dystrofie mięśniowe
- miopatie
- stwardnienie zanikowe boczne
- rdzeniowy zanik mięśni
W zależności od stanu pacjenta, respirator może przejąć funkcje oddechowe przez kilka godzin, dni lub nawet tygodni.
Respirator dla noworodków
Respirator na oddziale noworodkowym najczęściej jest stosowany u wcześniaków. Zapewnia mechaniczne oddychanie, kiedy noworodek jeszcze nie ma dobrze wykształconej tej umiejętności. Stosuje się go tak długo, aż wcześniak jest na tyle gotowy, aby móc samodzielnie podjąć czynność oddechową.
Respirator a powrót do zdrowia
Wracając do zdrowia po zastosowanej respiratoroterapii należy ściśle przestrzegać wszystkich zaleceń lekarskich. Bardzo ważnym elementem w powrocie do zdrowia jest odpowiednia rehabilitacja. Często jest ona prowadzona także w trakcie podłączenia do respiratora. Należy także pilnować dawek zaleconych leków oraz odpowiedniej diety. Łącznie pomoże to w przestawieniu się układu oddechowego na tryb samodzielnej pracy.
