Teleradiologia to szczególna dziedzina telemedycyny, w której dokonuje się zdalnej oceny badań obrazowych. Jest to możliwe dzięki ucyfrowieniu obrazów medycznych, przy czym większość z nich już pierwotnie powstaje w formie cyfrowej. Obie strony usługi są profesjonalistami, a pacjent bezpośrednio nie uczestniczy w procesie.
Potrzeby usług teleradiologicznych pojawiły się w związku z coraz szerszą dostępnością zaawansowanej aparatury diagnostycznej przy niewystarczającej i nierównomiernej dostępności wysoko wykwalifikowanej kadry medycznej. Ponieważ medycyna w coraz szerszym zakresie opiera się na diagnostyce obrazowej, powszechna dostępność urządzeń diagnostycznych jest bardzo pożądana. Teleradiologia umożliwia wyjście zaawansowanych technik diagnostycznych w teren i dostarcza niezbędnej wiedzy i umiejętności do miejsc, w których ich brakuje i ich pozyskanie w bezpośredni sposób nie jest ekonomicznie i organizacyjnie wykonalne.
Teleradiologia wewnętrzna
Najpowszechniej stosowaną formą teleradiologii jest wykorzystanie własnych zasobów kadrowych do oceny własnych badań bez konieczności przebywania oceniającego w miejscu ich wykonania. Szpitale realizują w ten sposób nadzór starszej kadry nad młodszą, badania dyżurowe, uelastycznienie czasu pracy lekarzy. Wykorzystywane są tu najprostsze techniki, których podstawą jest zapewnienie łączności z pracownią i możliwości przekazywania obrazów do zdalnego radiologa. Przykładem realizacji jest wykorzystanie zdalnego dostępu do stacji diagnostycznej AW VolumeShare firmy General Electric, dzięki czemu radiolog ma dostęp do wszystkich funkcji stacji. Inne rozwiązania obejmują przesyłanie plików i ich ocenę lokalnie na komputerze lekarza. Ponieważ najczęściej jest to oddolna inicjatywa, często realizowana jest z naruszeniem elementarnych wymagań jakości i bezpieczeństwa.
Usługi teleradiologiczne
W Polsce istnieje kilka organizacji świadczących usługi teleradiologiczne na rzecz innych podmiotów. Ich potencjał jakościowy zależy od następujących czynników : zasobów kadrowych, wykorzystywanej infrastruktury łącznościowej oraz technologii realizacji teleradiologii, posiadania odpowiedniej jakości sprzętu i oprogramowania merytorycznego, sprawności organizacyjnej oraz stosowanego systemu kontroli jakości.
Największy w Polsce usługodawca teleradiologiczny Voxel SA wykorzystuje teleradiologię zarówno do swoich własnych wewnętrznych potrzeb jak i na rzecz ponad 30 instytucji zewnętrznych. Ogółem rocznie obsługuje teleradiologicznie ponad 40 000 badań. Taki wolumen umożliwia poprawne zorganizowanie infrastruktury technicznej, a także odpowiednich ilościowo i jakościowo zasobów kadrowych. Infrastrukturę techniczną jest dostarcza i obsługuje Alteris, specjalistyczna firma technologiczna, która dostarczyła rozwiązania teleradiologiczne do 90% sieci teleradiologicznych w Polsce. Dzięki możliwości mobilizacji dużej puli wysoko wykwalifikowanej kadry, Voxel może oferować różnej modele współpracy, w tym także krótkoterminowe interwencje w celu rozładowania istniejących opóźnień lub niedoborów kadrowych. Większość partnerów realizuje jednak długoterminowe modele współpracy planowej przekazując do oceny całość lub część wykonanych badań. Skala umożliwia również bardziej ekonomiczne działanie.
Praktyczne aspekty wdrażania usług teleradiologicznych
Kluczowe znaczenie dla sprawności i bezpieczeństwa procedur teleradiologicznych ma standaryzacja procedur obrazowania. Optymalnym narzędziem jest tu książka procedur, którą dostarczać powinien dostawca usług teleradiologicznych. W połączeniu z odpowiednim szkoleniem umożliwia ona poprawne wykonywanie procedur przyjęte w całej organizacji i przez to możliwe do oceny i nadzoru. Gwarantuje jednocześnie jednoznaczność komunikacji i służy poprawie jakości. Książka procedur powinna również adresować kwestie przygotowania pacjenta do badań planowych, oraz opisywać procedury komunikacji w trakcie badania, a także procedury związane z samą teleradiologią (selekcja badań do teleradiologii, wysyłanie dokumentacji towarzyszącej, odbiór wyników etc.). Jeśli zlecającemu zależy na włączeniu do usług procedury nie stosowanej przez dostawcę, należy doprowadzić do włączenia tej procedury do książki procedur.
Ważne również są rozwiązania awaryjne i skuteczna służba pomocy technicznej ze strony dostawcy usług, umożliwiająca ciągłość i niezawodność pracy dla personelu nieposiadającego kwalifikacji technicznych. Obejmuje to utworzenie dodatkowych połączeń serwisowych niezależnych od podstawowego łącza, oraz stałą pomoc techniczną pracującą w służbie 24/7/365.
Dla utrzymania wysokiej jakości usług należy również korzystać z wyrywkowej kontroli jakości z wykorzystaniem ekspertów z danej dziedziny. Losowa kontrola jakości jest jedną z metod stosowanych w przemysłowych procesach produkcyjnych. Stąd zasady doboru próbki i metody opracowania wyników badania jakości są gotowe do użycia. Losowa kontrola jakości powinna być zorganizowana przez dostawcę usług (jako jego kontrola wewnętrzna), a także przez odbiorcę z możliwością wykorzystania infrastruktury dostawcy usług.
Marek Pilch-Kowalczyk / alteris Sp. z o.o.
