Poziom glukozy jest ważnym parametrem, który może zostać sprawdzony w każdym laboratorium medycznym. Regularne jego kontrolowanie stanowi profilaktykę cukrzycy. Warto ją diagnozować we wczesnym stadium, gdyż wtedy wykryta łatwiej podlega leczeniu. Po stwierdzeniu nieprawidłowości można od razu wprowadzić konieczne zmiany w trybie życia. Zapobiegnie to objawom nadmiernie wysokiego lub zbyt niskiego jej stężenia we krwi oraz powikłaniom z tym związanym.
Szukasz wyposażenia laboratorium medycznego? Sprawdź naszą ofertę!
Co to jest glukoza i jaką spełnia funkcję w organizmie?
Glukoza to cukier prosty, który stanowi źródło energii. Jest dostarczana razem z pożywieniem. Znajduje się w wielu pokarmach. Zawierają jej najwięcej.:
- słodycze
- owoce
- napoje słodzone
- jogurty
- ketchup
- ryż biały oczyszczony
- makaron
- chleb i bułki pszenne
W odpowiedniej ilości jest ona potrzebna do prawidłowego funkcjonowania mózgu oraz mięśni. Zarówno jej niedobór, jak i nadmiar może doprowadzić do niekorzystnych reakcji.
Kto powinien sprawdzić poziom glukozy?
Oznaczenie stężenia cukru we krwi na czczo powinna okresowo wykonać każda osoba dorosła. Jest to także jedno z podstawowych badań krwi, wykonywanych w ramach medycyny pracy. W szczególności należy o nim pamiętać mając predyspozycje do cukrzycy. Występuje ona u osób, u których stwierdzono:
- objawy mogące wskazywać na cukrzycę
- nieprawidłowości podczas poprzedniej diagnostyki
- cukrzycę u członków rodziny
- choroby serca i układu krążenia
- otyłość
- spożywanie dużych ilości węglowodanów
- siedzący tryb życia
Dodatkowo zaleca się kontrolę u każdego pacjenta powyżej 45 roku życia i u kobiet w ciąży.
Objawy podwyższonego poziomu cukru
Hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom glukozy we krwi może objawiać się na różne sposoby. Do najczęściej występujących symptomów w tym przypadku należą:
- wzmożone pragnienie
- zaburzenia koncentracji
- zwiększona częstość oddawania moczu
- przewlekłe zmęczenie
- bóle głowy
- nadmierna senność
Jeżeli takie objawy wystąpią należy skonsultować je z lekarzem, który zdiagnozuje ich przyczynę i zaproponuje leczenie.
Jak rozpoznać hipoglikemię?
Zmniejszone stężenie glukozy we krwi, określane jest jako hipoglikemia. Można ją podejrzewać, gdy występują:
- osłabienie
- zawroty głowy
- intensywne pocenie
- niekontrolowane uczucie silnego głodu
- drażliwość
W skrajnych przypadkach niedocukrzenie może prowadzić nawet do utraty przytomności. Dlatego ważna jest wczesna diagnostyka i znalezienie przyczyny zbyt niskiego stężenia cukru.
Jak sprawdzić poziom cukru we krwi?
Nasycenie krwi glukozą może być mierzone na różne sposoby. Najczęściej wykonuje się:
- test obciążenia glukozą
- pomiar cukru na czczo z próbki krwi
Jest ona pobierana 12 godzin od ostatniego posiłku. Do laboratorium najlepiej zgłosić się rano, będąc na czczo.
- oznaczenie glukozy w moczu (analizator moczu nie powinien jej wykryć u zdrowej osoby)
- domowy pomiar z użyciem glukometru
Jest to specjalny aparat, który powinna posiadać każda osoba chora na cukrzycę.
Co to jest krzywa cukrowa i jak się do niej przygotować?
Krzywa tolerancji glukozy, inaczej test ogtt (lub próba obciążenia glukozą) to specjalny pomiar glikemii. Aby wynik wyszedł wiarygodny należy:
- kupić w aptece 75 g glukozy
- przez 8 – 14 godzin poprzedzających pomiar nie jeść
- przyjść rano do laboratorium na czczo
- unikać intensywnej aktywności fizycznej bezpośrednio przed testem
- nie palić papierosów i nie pić alkoholu przynajmniej dobę przed pobraniem próbki
- zarezerwować sobie więcej czasu, gdyż w laboratorium można spędzić nawet 2 godziny
Próba jest zazwyczaj podzielona na 2 lub 3 etapy. Zgodnie z tym wykonywany jest:
- test dwupunktowy:
- Pobranie krwi wykonuje się na czczo. Następnie należy wypić przygotowany roztwór.
- Ponowne pobranie po 2 godzinach
- test trzypunktowy wykonuje się:
- Na czczo.
Kolejnym krokiem jest wypicie rozpuszczonej w wodzie glukozy. Potem pomiary wykonuje się:
- Po 60 minutach
- Po 2 godzinach
Zazwyczaj robione są dwa odczyty. Trzy przeznaczone są głównie dla kobiet w ciąży.
Na czym polega doustny test obciążenia glukozą?
W czasie próby wykonuje się oznaczenie poziomu glukozy na czczo, a następnie w odpowiednim czasie po wypiciu roztworu. Jest on przygotowany w laboratorium. Pacjent powinien przynieść ze sobą 72 g glukozy. Należy ją kupić w aptece. Na miejscu specjalista dodaje do niej wodę. Wypicie tego słodkiego napoju ma za zadanie pobudzić trzustkę do wydzielenia odpowiedniej ilości insuliny. U zdrowej osoby powinna ona poradzić sobie z rozłożeniem przyjętego płynu. Początkowo stężenie cukru powinno wzrosnąć, a następnie wrócić do normy. Gdy tak się nie dzieje, można podejrzewać zaburzenia w wytwarzaniu i uwalnianiu insuliny do krwi.
Badanie glukozy w ciąży
U ciężarnych pierwsze badanie cukru we krwi należy wykonać najpóźniej do 10 tygodnia ciąży. Następnie, w ramach profilaktyki krzywą cukrową wykonuje się między 24 a 28 tygodniem. Pozwala ono wykryć cukrzycę ciążową.
Jaki wynik wskazuje na cukrzycę?
Otrzymując wyniki badania poziomu cukru należy porównać je z przyjętą normą.
Pomiar glukozy we krwi żylnej wykonany w laboratorium – wyniki
Sprawdzając glikemię na czczo (w laboratorium oraz za pomocą glukometru) można stwierdzić:
- u zdrowej osoby: 70 – 99 mg/dl lub 3,9 – 5,5 mmol/l
- stan przedcukrzycowy: 100 – 125 mg/dl (5,6 – 6,9 mmol/l)
- cukrzycę: od 126 mg/dl (7 mmol/l) wzwyż
W przypadku wysokich wartości test należy powtórzyć. Jeżeli dwukrotnie wskaże znaczne wzrosty ponad normę rozpoznaje się cukrzycę.
Tolerancja glukozy – wyniki
Wartości glikemii po 120 minutach od wypicia rozpuszczonej glukozy oznaczają:
- mniej niż 140 mg/dl – wynik w normie dla zdrowej osoby dorosłej
- 140 – 199 mg/dl – zaburzenia tolerancji glukozy
- 200 mg/dl i więcej – cukrzycę
W pomiarze ważne jest, aby wcześnie wykryć nieprawidłowości i wprowadzić odpowiednie sposoby leczenia.
Próba OGTT w ciąży – normy
W ciąży wynik prawidłowy stwierdza się w przypadku, gdy poszczególne pomiary wykażą:
- 92 – 125 mg/dl na czczo
- od 180 mg/dl wzwyż po 60 minutach
- 153 – 199 mg/dl po 120 minutach
Gdy jeden lub więcej z tych odczytów będzie wykraczać poza normę stwierdza się cukrzycę ciążową.
Co robić, gdy rozpoznano hiperglikemię lub stan przedcukrzycowy?
Podniesiony cukier powyżej normy wymaga monitorowania. Zaleca się następujące postępowanie:
- konsultacja z lekarzem w celu ustalenia planu leczenia
- wprowadzenie zmian w sposobie odżywiania się (rezygnacja z produktów o wysokim indeksie glikemicznym)
- powtórzenie diagnostyki
O wprowadzeniu leków regulujących gospodarkę cukru w organizmie powinien zadecydować lekarz. Warto zaopatrzyć się w glukometr, a uzyskane za jego pomocą wyniki notować w przeznaczonym do tego dzienniczku. Należy dołączyć go do całej dokumentacji medycznej, aby móc przedstawić go specjaliście.
Jak postępować, gdy test tolerancji glukozy wskazuje na cukrzycę?
W pierwszej kolejności należy skonsultować się z lekarzem. Może być to lekarz internista, który jest dostępny w każdej przychodni. Następnie wystawi on skierowanie do diabetologa. Sposób leczenia zależy od tego, czy zostanie stwierdzona:
- cukrzyca typu 1
Jest rozpoznawana wtedy, gdy trzustka wytwarza insulinę w zbyt małej ilości. To sprawia, że organizm nie może prawidłowo rozłożyć dostarczonego z pokarmem cukru.
- cukrzyca typu 2
Występuje, gdy tkanki są oporne na działanie insuliny.
W leczeniu najczęściej stosuje się:
- zastrzyki z insuliny
- tabletki doustne
- zmianę sposobu odżywiania się (dieta niskowęglowodanowa)
Regularne kontrole u diabetologa są również ważną częścią dobrego planu leczenia.
Dlaczego warto kontrolować poziom glukozy?
Okresowe sprawdzanie stężenia glukozy stanowi ważny czynnik profilaktyki zdrowotnej. Pozwala ustrzec się przed chorobami związanymi z jej niedoborem lub nadmiarem. Jest to istotne, gdyż długo utrzymywana hiperglikemia może prowadzić do uszkodzenia narządów i układów organizmu. Należy do nich m.in. wzrok oraz nerki. W przypadku, gdy ktoś już choruje na cukrzycę warto wykonać testy kontrolne oraz postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.